‎‏ مدل سه بعدی  ( DEM ) چیست و چه کاربردی دارد ؟

فایل های DEM یا مدل رقومی ارتفاع ‏ ( Digital elevation model ) در اصل مدلهای سه بعدی (3D) با ویژگی های خاص و بسیار پرکاربرد در GIS هستند  که توسط سازمان زمین شناسی آمریکا ‏‎(USGS) ‎‏ ساخته شده اند . این مدل های سه بعدی از تایل های مربع شکلی ساخته شده که به صورت شطرنجی ‏در کنار هم قرار گرفته اند . یکی از خصوصیات مهم این نوع فرمتها این است که در یک فایل نقشه ‏DEM‏ سه ویژگی مهم به ازای هرتایل ( بخش مربعی شکل ) تعیین شده است این ویژگی ها عبارتند از : حداقل و حداکثر ارتفاع ، شیب و جهت . از این رو این نوع فرمت، کاربرد های ‏فراوانی درعلوم و صنایع مختلف پیدا کرده است . به عنوان مثال در صنایعی مانند راهسازی ، شهر سازی ، خطوط انتقال ‏نیرو ، کشاورزی ، جنگل ها و مراتع و ... ( که مقادیر ارتفاع ، شیب و نیز جهت و زاویه تابش خورشید نقش مهمی در بهره ‏وری و هزینه ها دارند ) بسیار پرکاربرد و حیاتی هستند . ‏
لازم به ذکر است به دلیل حجم بالای این نوع فایل ها ، انتخاب و استفاده از آنها متناسب با کاربرد و اندازه تایل ها صورت ‏می گیرد. به عنوان مثال درپژوهش هایی که اندازه ناحیه مورد بررسی در حد قسمتهایی از یک شهریا روستا با کاربرد ‏مدیریت و شهرسازی باشد نیازبه نقشه های دقیق با تایل های 5*5 یا 10*10 میباشد و زمانی که نا حیه مورد نظر در حد ‏یک بخش یا استان باشد نقشه هایی با دقت پایین تر با تایل های 30*30 و در نواحی با وسعت بیشتر نقشه هایی با تایل های ‏‏90*90 یا بزرگتر مورد استفاده قرار میگیرند .‏
در زیر لینک دانلود رایگان 3 نوع از فایل های ‏DEM ‎‏ با ابعاد مختلف به اضافه راهنمای تصویری دانلود واستفاده از آنها ‏قرار داده شده است . ‏

 نمونه تصویری مدل رقومی ارتفاع

آموزش دانلود نقشه ‏DEM‏ با سایز 12‏ متر

‏1-‏ کلیک رو لینک زیر کلیک کنید ‏

‏ ‏‎ https://vertex.daac.asf.alaska.edu

‏* برای دانلود نقشه ها لازم است در سایت ‏Login ‎‏ کنید ‏

‏2-‏ روی گزینه ‏Login‏ در بالای صفحه ‏کلیک کنید   
گزینهای اشتراک گذاری ، انتخاب ماهواره و نوع نقشه ها نیز در تصویر مشخص شده است 

‏3-‏ روی لینک آبی رنگ در وسط صفحه کلیک کنید 

‏4-‏ مشخصات خود را وارد کرده و رمز عبور خود را تعریف نمایید ‏
‏* روی تیک های زیر متن ها و کلید ‏Agree کلیک کنید 
‏* نام کاربری شما باید حداقل 4 کرکتر و میتواند ترکیب حروف ، اعداد ، خط تیره و ... باشد
‏* پسورد باید حداقل 8 کرکتر همزمان شامل حروف بزرگ ، حروف کوچک و اعداد باشد
‏* پر کردن قسمت هایی که کنارشان علامت دایره قرمز دارند اجباری و بقیه اختیاری هستند‏

‏5- پس از ورود با نام کاربری خود ، ‏بخش مورد نظر روی نقشه را با نگه داشتن کلید چپ موس و حرکت دادن آن پیدا کنید
سپس روی آن با اسکرول موس یا +,Ctrl  زوم کرده و و در نهایت برای انتخاب دقیق منطقه مورد نظر نمایشگر موس را در یک گوشه از آن قرار داده و کلید راست موس فشار دهید سپس موس را حرکت داده و در گوشه دیگر منطقه مجددا کلیک کنید تا باکس انتخاب کامل شود 
* می توانید از ابزارهای خط ، نقطه ، پلی گن و یا باکس در قسمت Area of interest (منوی بالای صفحه) برای  انتخاب منطقه مورد نظر نیز استفاده کنید 
‏6-‏ نوع تصویر و ماهواره مورد نظر را از قسمت ‏Dataset‏ (منوی بالای صفحه) انتخاب کرده و کلید ‏Search‏ ‏را بزنید

 ‏7-‏ مشخصات بخش انتخاب شده در پایین صفحه در قسمت Results  نمایش داده می شود .
* ممکن است برای منطقه انتخابی یک یا چند تصویر ماهواره ای وجود داشته باشد که کنار هم یا دارای همپوشانی باشند . از بین آنها مناسب تریت تصویر را انتخاب کرده و روی آن کلیک کنید . ( برای انتخاب تصویر می توانید از منوی پایین صفحه ، سمت چپ نیز استفاده کنید .

‏8-‏ پس از انتخاب تصویر ، فایل های قابل دانلود آن در سمت راست نمایش داده می شود . فرمت فایل را در قسمت بالای صفحه از نوع ALOSPALSAR انتخاب کنید. فایل مورد نظر را بر اساس کیفیت تصویر و حجم فایل انتخاب کرده و کلید ‏Download را بزنید . 
* پیشنهاد می شود با توجه به حجم نسبتا بالای فایل های DEM ، ابتدا فایل های KMZ , KML , XML  را دانلود کرده و از پوشش کامل منطقه مورد نظر توسط تصویر مطمئن شده و سپس اقدام به دانلود فایل های حجیم نمایید 

* اگر برای استفاده و باز کردن فایل های XML , KML , KMZ و تبدیل آنها به فایل های قابل استفاده در ArcMap دچار مشکل بودبد توضیحات کامل را در صفحه معرفی فایل های KMZ , KML  و روش تولید آنها ، دنبال کنید .

‏9-‏ پس از لحظاتی فایل به صورت ‏Zip‏ شروع به دانلود می کند ‏

10- با Unzip کردن فایل می توانید DEM 12 متری را در محیط ArcScene به صورت سه بعدی مشاهده کرده و لایه های دیگری مثل راه و رودخانه را بر روی آن قرار دهید و یا در ArcMap به منظور مکان یابی یا مسیر یابی بهینه با لایه های دیگر مثل کاربری و معابر و ... ترکیب نمایید. 

‏ موفق باشید ‏

مطالب مرتبط :

مدل سه بعدی ارتفاعی سی متری Aster 30 m DEM (ویرایش جدید )
مدل سه بعدی ارتفاعی نود متری SRTM 90 m DEM
ادغام کردن و یکی کردن تصاویر رستری Mosaic To New Raster
برش تصاویر رستری با Extract by Mask

سرفصل دوره ArcGIS 2
سرفصل دوره ArcGIS 3